Hệ thống thư viện Việt Nam

Hệ thống thư viện Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc lưu trữ, bảo tồn và phổ biến tri thức tới cộng đồng. Không chỉ đơn thuần là nơi mượn và đọc sách, các thư viện ngày nay đã trở thành trung tâm học tập, nghiên cứu và kết nối tri thức, phục vụ nhiều đối tượng từ học sinh, sinh viên, nhà nghiên cứu đến người dân nói chung.

Trải qua nhiều giai đoạn phát triển, hệ thống thư viện Việt Nam ngày càng được đầu tư về cơ sở vật chất, ứng dụng công nghệ hiện đại như thư viện số, hệ thống mượn trả sách tự động, tra cứu tài liệu trực tuyến… giúp nâng cao trải nghiệm của bạn đọc.

Phân loại hệ thống thư viện Việt Nam

+ Hệ thống thư viện Việt Nam đến năm 2025 đã được xây dựng thành một mạng lưới rộng khắp, trải dài từ trung ương tới cơ sở và phủ khắp các ban ngành, đoàn thể; mục tiêu là tạo điều kiện thuận lợi cho người dân ở nơi ở, nơi làm việc và học tập có thể dễ dàng tiếp cận tri thức. Mạng lưới này hiện nay khá đa dạng và bao gồm nhiều hệ thống nổi bật.

+ Hệ thống thư viện công cộng là nòng cốt của mạng lưới, với Thư viện Quốc gia Việt Nam đứng đầu. Theo số liệu từ Mạng lưới thư viện toàn cầu (Online Computer Library Center) năm 2021, Việt Nam có 6.691 thư viện công cộng, cao nhất Đông Nam Á. Con số phản ánh quy mô của mạng lưới công cộng hiện đại đã được xây dựng. Bên cạnh đó, theo chương trình chuyển đổi số ngành Thư viện đến năm 2025, mục tiêu là 100% thư viện công lập quan trọng (bao gồm thư viện công cộng cấp tỉnh, thư viện đại học và thư viện chuyên ngành trung ương) phải hoàn thiện hạ tầng số, dữ liệu số và cung cấp dịch vụ trực tuyến.

+ Hệ thống thư viện thông tin chuyên ngành về Khoa học và Công nghệ đã có những phát triển đáng kể trước đây và vẫn tiếp tục là thành phần quan trọng trong mạng lưới. Dù chưa có số liệu công bố cho năm 2025, nhưng theo hướng phát triển chung, hệ thống này đã và đang từng bước chuyển sang mô hình hiện đại với hạ tầng số và các chính sách hỗ trợ. Mục tiêu chuyển đổi số cũng nhắm đến toàn bộ thư viện công lập quan trọng, bao gồm thư viện chuyên ngành Trung ương.

+ Hệ thống thư viện giáo dục — thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo — cũng đã trải qua sự phát triển vượt bậc. Mặc dù các số liệu chi tiết hiện chưa có cập nhật đến năm 2025, song từ số lượng gần 300 thư viện đại học, cao đẳng cùng với hàng ngàn thư viện phổ thông (theo dữ liệu đầu thế kỷ XXI) cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ về quy mô. Hiện tại, rất nhiều thư viện đại học được đầu tư số hóa, xây dựng không gian học tập thông minh và cung cấp dịch vụ trực tuyến — phù hợp với mục tiêu chuyển đổi số toàn ngành.
Hệ thống thư viện quân đội tiếp tục phát triển mạnh, đáp ứng nhu cầu của lực lượng vũ trang thông qua đa dạng cơ sở từ thư viện trung ương đến thư viện học viện, phòng đọc ở cấp sư đoàn/trung đoàn và các tủ sách tại đơn vị biên phòng. Dù không có con số cập nhật đến 2025, các hướng phát triển kỹ thuật số và phục vụ trực tuyến đã và đang được đẩy mạnh.

Danh sách các hệ thống thư viện Việt Nam tiêu biểu

1. Thư viện Quốc gia Việt Nam

• Địa chỉ: 31 Tràng Thi, Hoàn Kiếm, Hà Nội
• Vai trò: Lưu trữ, bảo tồn tài liệu quốc gia, hợp tác quốc tế về thư viện, phục vụ nghiên cứu và học thuật.
• Website: http://nlv.gov.vn

2. Hệ thống thư viện công cộng

• Thư viện Khoa học Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh
• Thư viện Hà Nội
• Thư viện Khoa học Tổng hợp Đà Nẵng
• Thư viện các tỉnh/thành: Mỗi tỉnh đều có thư viện phục vụ cộng đồng.

Xem chi tiết các thư viện công cộng

3. Thư viện đại học tiêu biểu

• Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội
• Thư viện Tạ Quang Bửu – Đại học Bách khoa Hà Nội
• Thư viện Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh
• Thư viện Đại học Cần Thơ

Xem thêm chi tiết các thư viện đại học và cao đẳng

4. Thư viện chuyên ngành

• Thư viện Y học Trung ương
• Thư viện Khoa học Xã hội – Viện Hàn lâm khoa học Xã hội Việt Nam
• Thư viện Khoa học và Công nghệ Quốc gia

5. Thư viện số và thư viện hiện đại

• Thư viện số – Thư viện Quốc Hội
• Thư viện sách số
• Các dự án thư viện số của trường đại học và tổ chức nghiên cứu.

Xu hướng phát triển hệ thống thư viện Việt Nam

Trong bối cảnh chuyển đổi số, nhiều thư viện ở Việt Nam đang:

• Chuyển đổi số mạnh mẽ đến năm 2025 – tầm nhìn đến 2030
• Hạ tầng số hóa và dịch vụ trực tuyến ngày càng phát triển
• Chuẩn hóa dữ liệu và nâng cao năng lực quản trị
• Phát triển mô hình thư viện thân thiện, dành cho thiếu nhi và cộng đồng
• Giảm khoảng cách số – thu hẹp “digital divide”
• Xu hướng tương lai và công nghệ mới

Hệ thống thư viện Việt Nam đang không ngừng đổi mới, vừa giữ gìn giá trị tri thức truyền thống, vừa ứng dụng công nghệ để đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện đại. Việc kết nối và khai thác tối đa nguồn tài nguyên từ các thư viện sẽ giúp nâng cao dân trí và thúc đẩy phát triển bền vững.

Nguồn: https://thuvienthongminh.net/